Fonksiyonel Nörolojik Semptom Bozukluğu

Fonksiyonel Nörolojik Semptom Bozukluğu, eski adıyla Konversiyon Bozukluğu, kişinin sinir sisteminde yapısal bir hasar olmamasına rağmen felç, körlük veya nöbet gibi nörolojik belirtiler yaşaması durumudur. Bu durum zihinsel veya duygusal sıkıntıların bedensel belirtilere dönüşmesi şeklinde kendini gösterebilir. Hastalar bu belirtileri bilinçli olarak oluşturmazlar, yaşadıkları sıkıntılar ve fiziksel kayıplar gerçektir. Aşağıda bu bozukluğun belirtileri, tanı yöntemleri ve detaylı özellikleri yer almaktadır.

İçindekiler

Fonksiyonel Nörolojik Semptom Bozukluğu Belirtileri

Bu bozukluğun temel özelliği, tıbbi testlerle açıklanamayan ancak kişinin hareketlerini veya duyularını etkileyen değişimlerdir. Tanı için aşağıdaki belirtilerin gözlemlenmesi gerekir.

İstemli Hareket ve Duyu Kaybı: Kişide yürüme, kolunu kaldırma gibi istemli hareketleri veya görme, duyma gibi duyuları etkileyen bir veya daha fazla belirti bulunur.
Tıbbi Uyuşmazlık: Yapılan klinik muayeneler, ortaya çıkan belirtinin bilinen herhangi bir nörolojik veya tıbbi hastalıkla uyuşmadığını kanıtlar. Yani belirtiler vücudun anatomik ve fizyolojik çalışma prensiplerine aykırıdır.
Başka Bir Nedenin Olmaması: Bu durum başka bir tıbbi hastalık veya ruhsal bozuklukla daha iyi açıklanamaz.
İşlevsellikte Bozulma: Belirtiler kişide belirgin bir sıkıntıya yol açar. Sosyal hayatını, iş yaşamını etkiler veya tıbbi bir değerlendirme gerektirir.

Belirti Tipleri Şunlar Olabilir:

Zayıflık veya felç.
Titreme, kasılma, yürüme bozukluğu gibi anormal hareketler.
Yutkunma güçlüğü veya ses kısıklığı, peltek konuşma gibi konuşma bozuklukları.
Bayılma veya titreme nöbeti benzeri ataklar.
Dokunma hissinin kaybolması gibi duyu kaybı veya anestezi.
Görme, koku alma veya işitme sorunları.

Tanı Süreci ve Klinik Özellikler

Eskiden histeri veya sadece konversiyon olarak bilinen bu bozuklukta, bilinçdışı çatışmaların bedensel semptomlara dönüştüğü düşünülürdü. Günümüzde tanı konulurken sadece bir hastalık bulunamadı denilmesi yeterli değildir, belirtilerin nörolojik hastalıklarla uyumsuz olduğunun pozitif bulgularla gösterilmesi gerekir.

Örneğin:

Hoover Belirtisi: Hastanın bacağında güçsüzlük olduğu söylenirken, diğer bacağını kaldırması istendiğinde güçsüz olduğu söylenen bacağın istemsizce ve normal bir güçle yeri ittiği görülür.
Dikkat Dağıtma Testleri: Titremesi olan bir hastanın dikkati başka bir yöne çekildiğinde veya başka bir ritmik hareket yapması istendiğinde titremenin durması veya ritminin değişmesi.
Epilepsi Olmayan Nöbetler: Bu nöbetler sırasında hastanın gözlerinin sıkıca kapalı olması, direnç göstermesi veya nöbetin çok uzun sürmesi gibi epilepsiyle uyuşmayan özellikler görülebilir.

Doktorlar bu tanıyı koyarken hastanın rol yapmadığını, belirtilerin o kişi için gerçek olduğunu bilirler. Ancak belirtiler beyindeki yapısal bir hasardan değil, sinir sisteminin işleyişindeki bir aksamadan kaynaklanır.

Risk Faktörleri ve Gelişim Süreci

Bu bozukluk her yaşta görülebilir ancak en sık genç yetişkinlik döneminde başlar. Kadınlarda erkeklere göre 2-3 kat daha sık görülür.

Stres ve Travma: Hastalığın başlaması genellikle fiziksel veya psikolojik bir stres ya da travma ile ilişkilidir. Ancak hastaların yaklaşık yarısında belirgin bir stres faktörü bulunmayabilir.
Geçmiş Öykü: Çocukluk çağında ihmal veya istismar öyküsü olanlarda risk daha yüksektir.
Kişilik Özellikleri: Duygusal olarak hassas veya uyumsuz kişilik özelliklerine sahip bireylerde daha sık görülebilir.
Eşlik Eden Hastalıklar: Bu hastalığa sahip kişilerde kaygı bozuklukları, depresyon ve kişilik bozuklukları sıkça görülür. Ayrıca epilepsi gibi gerçek nörolojik hastalığı olan bireylerde de ek olarak bu bozukluk gelişebilir.

Ayırıcı Tanı: Diğer Durumlarla Karışması

Bu bozukluğu diğer durumlardan ayırmak önemlidir.

Gerçek Nörolojik Hastalıklar: Detaylı muayene ile inme, MS (Multipl Skleroz) veya epilepsi gibi hastalıklar ekarte edilmelidir.
Yapay Bozukluk ve Temaruz (Rol Yapma): Fonksiyonel nörolojik semptom bozukluğunda hasta belirtileri istemli olarak oluşturmaz. Eğer kişi hasta rolü oynamak, tazminat, askerden kaçmak gibi menfaat elde etmek için belirtileri bilerek taklit ediyorsa bu durum başka bir tanıdır.
Bedensel Belirti Bozukluğu: Bu bozuklukta kişi bedensel belirtilerden dolayı aşırı kaygı duyar ancak fonksiyonel nörolojik bozuklukta asıl sorun kaygı değil, fonksiyon kaybının kendisidir.

Hastalığın seyri değişkendir. Bazı hastalarda belirtiler kısa sürede geçerken, bazılarında kronikleşebilir ve ciddi iş göremezlik yaratabilir. Erken tanı ve doğru yaklaşım iyileşme şansını artırır.