Bedensel Belirti Bozukluğu (Somatik Semptom Bozukluğu)

Bedensel belirti bozukluğu, kişinin tıbbi bir nedeni olsun ya da olmasın, fiziksel ağrı, yorgunluk veya sindirim sorunları gibi bedensel şikayetlere odaklanarak yoğun bir stres ve kaygı yaşaması durumudur. Bu rahatsızlıkta asıl sorun fiziksel belirtinin kendisinden çok, kişinin bu belirtiyi nasıl yorumladığı, hissettiği aşırı endişe ve bu durumun günlük hayatını ne kadar aksattığıdır. Kişi hastalık hastası değildir. Acısı ve sıkıntısı gerçektir ancak buna verdiği tepki aşırıdır.

İçindekiler

Bedensel Belirti Bozukluğu Belirtileri

Tanı konulabilmesi için aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasının görülmesi gerekir.

Rahatsız Edici Fiziksel Şikayetler: Günlük yaşamı önemli ölçüde aksatan veya kişiye sıkıntı veren, ağrı, yorgunluk gibi bir veya birden fazla bedensel belirti bulunur.
Aşırı Düşünce ve Davranışlar: Kişi bu belirtilerle veya genel sağlık durumuyla ilgili aşırı düşüncelere, duygulara veya davranışlara sahiptir. Bu durum kendini şu şekillerde gösterir:
- Belirtilerin ciddiyeti hakkında “Basit bir ağrı değil, kesin kanserim” gibi orantısız ve sürekli düşünme.
- Sağlık veya belirtiler konusunda sürekli yüksek düzeyde kaygı duyma.
- Bu belirtilere veya sağlık endişelerine aşırı zaman ve enerji harcama.
Süreklilik: Herhangi bir belirti sürekli mevcut olmasa bile, belirti gösterme durumu ve buna bağlı kaygı hali süreklidir (genellikle 6 aydan uzun sürer).

Hastalığın Şiddet Dereceleri

Uzmanlar bu durumu ciddiyetine göre şu şekilde sınıflandırır:

Hafif: Yukarıdaki düşünsel belirtilerden sadece biri vardır.
Orta: Düşünsel belirtilerden iki veya daha fazlası görülür.
Ağır: İki veya daha fazla düşünsel belirti vardır ve buna ek olarak çok sayıda fiziksel şikayet veya tek bir çok şiddetli belirti eşlik eder.

Hastalığın Genel Özellikleri ve Yaşanan Zorluklar

Bu bozukluğa sahip bireylerde genellikle ağrı, yorgunluk gibi birden fazla fiziksel şikayet görülür. Bazen kalp krizi geçirmiş birinin kalp ağrısı yaşaması gibi, belirtilerin tıbbi bir açıklaması olabilir ancak kişinin bu ağrıya verdiği tepki, beklenen normal tepkiden çok daha aşırıdır.

Gerçek Acı: Kişinin çektiği acı gerçektir, numara yapmazlar. Tıbbi bir neden bulunamaması acının hayali olduğu anlamına gelmez.
Yoğun Endişe: En kötü senaryoyu düşünme eğilimindedirler. Doktorların “bir şeyiniz yok” demesi onları kısa süreliğine rahatlatsa da endişe tekrar başlar.
Doktor Doktor Gezme: Sık sık doktora giderler, sürekli tahlil isterler. Genellikle sağlık hizmetlerinden memnun kalmazlar ve “doktorlar beni anlamıyor” diye düşünürler.
Yaşam Kalitesi: Bu durum kişinin işini, aile ilişkilerini ve sosyal hayatını ciddi şekilde bozar. Bedensel sorunlar kimliklerinin bir parçası haline gelir.

Risk Faktörleri ve Nedenleri

Bu bozukluğun gelişimi karmaşıktır ve tek bir nedene bağlı değildir. Ancak bazı faktörlerin riski artırdığı bilinmektedir:

Kişilik Özellikleri: Olaylara olumsuz yaklaşan (nevrotik) kişilik yapısı.
Çevresel Faktörler: Düşük eğitim seviyesi, düşük sosyoekonomik düzey ve stresli yaşam olayları.
Geçmiş Travmalar: Çocuklukta yaşanan cinsel taciz, fiziksel şiddet veya ihmal gibi travmatik deneyimler.
Öğrenilmiş Davranışlar: Ağrıya karşı aşırı duyarlılık veya bedensel duyumları hemen bir hastalık belirtisi olarak yorumlama alışkanlığı.

Görülme Sıklığı ve Kimlerde Olur?

Yapılan araştırmalar yetişkin nüfusun yaklaşık %4-6’sında bu bozukluğun görüldüğünü tahmin etmektedir. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanır. Yaşlı bireylerde ise belirtiler genellikle yaşlılığın doğal sonucu olarak görüldüğü için teşhis atlanabilir.

Ayırıcı Tanı: Diğer Hastalıklarla Karışması

Bedensel belirti bozukluğu şu durumlarla karıştırılmamalıdır:

Panik Bozukluk: Panik bozuklukta belirtiler ataklar halinde gelir, burada ise daha süreklidir.
Depresyon: Depresyonda da fiziksel ağrılar olabilir ancak depresyondaki temel sorun çkkün ruh halidir.
Hastalık Kaygısı Bozukluğu (Hipokondriyazis): Bu kişilerde fiziksel bir belirti yoktur veya çok hafiftir. Sadece hasta olma korkusu vardır. Bedensel belirti bozukluğunda ise ortada mevcut bir fiziksel şikayet vardır.