Aşırı Uyku Hali (Hipersomnolans)

Aşırı uyku hali bozukluğu, kişinin gece yeterli süre (en az 7 saat) uyumasına rağmen gün içerisinde aşırı uykululuk hissetmesi durumudur. Bu rahatsızlıkta kişi ne kadar uyursa uyusun dinlenmiş hissetmez ve gün içinde uyanık kalmakta güçlük çeker. Hipersomnolans belirtileri, günlük yaşama etkileri ve diğer uyku sorunlarından farkları.

İçindekiler

Aşırı Uyku Hali Bozukluğu (Hipersomnolans) Belirtileri

Bu rahatsızlığın tanısının konulabilmesi için kişinin gece en az 7 saatlik ana uyku süresine rağmen aşağıdaki belirtilerden en az birini yaşaması gerekir.

Tekrarlayan Uyku İsteği: Gün içinde tekrar tekrar uyuma ihtiyacı hissetmek veya aniden uykuya dalmak.
Dinlendirmeyen Uzun Uykular: Günde 9 saatten fazla uyunmasına rağmen uykunun dinlendirici olmaması ve yorgun uyanmak.
Uyanma Güçlüğü (Uyku Sarhoşluğu): Aniden uyandırıldıktan sonra tam olarak uyanıklık durumuna geçmekte zorlanmak. Kişi bu süreçte şaşkın, kavgacı veya hareketleri dengesiz olabilir.

Tanı İçin Gereken Diğer Koşullar:

Bu aşırı uyku durumu haftada en az 3 kez ortaya çıkmalı ve en az 3 aydır devam ediyor olmalıdır.
Bu durum kişinin sosyal hayatını, iş başarısını veya zihinsel işlevlerini olumsuz etkiliyordur.
Uyku hali narkolepsi, uyku apnesi veya başka bir uyku bozukluğu ile daha iyi açıklanamamalıdır.
Bir ilaç kullanımı veya madde etkisine bağlı olmamalıdır.

Hipersomnolans Özellikleri ve Günlük Yaşama Etkileri

Aşırı uyku hali bozukluğu olan kişiler genellikle gece uykusuna hızlı dalarlar ve uyku verimlilikleri yüksektir. Ancak uyandıklarında dinlenmiş hissetmezler.

Uyanamama Sorunu: Hastaların yaklaşık %40’ında uyku sarhoşluğu görülür. Sabahları uyanmak onlar için çok zordur. Birden fazla alarm kurabilir veya yataktan çıkmak için başkalarının yardımına ihtiyaç duyabilirler.
Gündüz Şekerlemeleri: Gündüz yapılan kısa uykular (şekerlemeler) genellikle 1 saatten uzun sürer ancak kişiyi dinlendirmez. Narkolepsinin aksine bu hastalar uyandıktan sonra kendilerini daha zinde hissetmezler.
Otomatik Davranışlar: Şiddetli vakalarda kişi, uykulu haldeyken rutin işlerini yapmaya devam edebilir ancak daha sonra bu anları hatırlamaz.
Hafta Sonu Uykusu: Hastalar hafta sonları veya tatillerde uyku sürelerini 12-15 saate kadar uzatabilirler.

Süre ve Şiddet Sınıflandırması

Hastalığın süresi ve şiddeti şu şekilde sınıflandırılır:

Süreye Göre:

Akut: 1 aydan kısa süren durumlar.
Subakut (Yarı Akut): 1 ile 3 ay arası süren durumlar.
Kalıcı: 3 aydan uzun süren durumlar.

Şiddetine Göre (Uyanık kalma zorluğuna göre):

Hafif: Haftada 1-2 gün.
Orta: Haftada 3-4 gün.
Ağır: Haftada 5-7 gün.

Hipersomnolans Görülme Sıklığı ve Risk Faktörleri

Başlangıç Yaşı: Genellikle ergenlik sonu veya genç yetişkinlik döneminde (ortalama 17-24 yaş) başlar. Çocuklarda nadir görülür.
Cinsiyet: Kadınlarda ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür.
Genetik: Aile öyküsü önemlidir. Ailesinde bu rahatsızlık olan kişilerde görülme riski daha yüksektir.
Çevresel Faktörler: Viral enfeksiyonların veya kafa travmalarının ardından ortaya çıkabilir. Stres ve alkol kullanımı durumu geçici olarak kötüleştirebilir.

Ayırıcı Tanı: Diğer Durumlardan Farkı

Aşırı uyku hali bozukluğunu diğer durumlardan ayırmak önemlidir.

Normal “Uzun Uyuyanlar”: Bazı insanlar doğuştan daha fazla uykuya ihtiyaç duyar. Ancak bu kişiler ihtiyaç duydukları uykuyu aldıklarında dinlenmiş hissederler ve gün içinde uyku sersemliği yaşamazlar.
Yetersiz Uyku: Sosyal veya iş hayatı nedeniyle az uyuyan kişiler de gün içinde uykulu olur. Ancak bu kişiler tatiller gibi fırsat bulup uyuduklarında belirtileri kaybolur. Tanı konulmadan önce kişinin yeterli süre yatakta kaldığından emin olunmalıdır.
Narkolepsi: Narkolepsi hastaları genellikle kısa gündüz uykularından sonra dinlenmiş hissederler. Ayrıca narkolepside görülen ve katapleksi olarak ifade edilen duygu değişimleriyle gelen ani kas güçsüzlüğü durumu hipersomnolans bozukluğunda görülmez.
Solunumla İlgili Uyku Bozuklukları (Uyku Apnesi): Horlama, uykuda nefesin durması ve obezite gibi belirtiler daha çok uyku apnesini işaret eder.
Yorgunluk: Depresyon veya başka tıbbi durumlara bağlı yorgunluk, uyku haliyle karıştırılmamalıdır. Yorgunlukta kişi uyusa bile rahatlamaz ancak asıl sorun uyku miktarından ziyade enerji eksikliğidir.